سیستم کروز کنترل (Cruise Control) یا به عبارتی سیستم تثبیت کننده سرعت خودرو برای سهولت در رانندگی در بزرگراه‌ها و مسیرهای باز بکار می‌رود.
این سیستم، در واقع ابزاری برای ثابت نگه داشتن سرعت خودرو حین رانندگی در سطح جاده‌ها، بزرگراه‌ها، یا اتوبان‌هاست. به‌طور مثال، اگر راننده بخواهد سرعت را روی ۱۲۰ کیلومتربرساعت ثابت نگه دارد، با فعال‌سازی کروز کنترل به‌راحتی می‌تواند این کار را انجام دهد.
اساس این ابزار به‌گونه‌ای است که خودرو به‌صورت اتوماتیک می‌تواند سرعت خودرو را تحت هر شرایطی از رانندگی ثابت نگه دارد. لازم به یادآوری است، زمانی که این ابزار را فعال می‌کنید و سرعت خودرو روی عدد خاصی ثابت شده است، این سرعت، در مسیرهای سربالایی، سراشیبی، یا هنگام وزش باد مخالف، تغییر نخواهد کرد. گفتنی است، کروز کنترل این امکان را نیز در اختیار راننده قرار می‌دهد تا بی آن‌که نیازی به فشردن پدال‌های ترمز و گاز باشد، سرعت خودرو را با هر بار فشردن دکمه کنار فرمان، به میزان یک کیلومتربرساعت، افزایش یا کاهش دهد.
لازم به ذکر است، کروز کنترل در خودروهای با دنده اتوماتیک، با فشار دادن پدال ترمز و در خودروهای با دنده دستی، با فشار دادن پدال کلاچ، از مدار خارج می‌شود. البته پس از خارج شدن کروز کنترل از مدار، مجدداً با فشار دادن دکمه کروز کنترل می‌توان آن‌را در مدار قرار داد و سرعت تنظیم شده توسط راننده را از حافظه سیستم، بازیابی کرد. این سیستم بسته به شرکت سازنده خودرو، ممکن است امکان تنظیم سرعت خودرو در بازه سرعت‌های زیر ۴۰ تا ۵۰ کیلومتربرساعت را محدود سازد؛ زیرا کروز کنترل اساساً ویژه رانندگی در سطح اتوبان‌ها، بزرگراه‌ها، و جاده‌های کم ترافیک است و استفاده از این ابزار در سطح شهر منطقی نیست. هم‌چنین یادآوری می‌شود که استفاده از چنین ابزاری در آب و هوای برفی و بارانی، جاده‌ها و مسیرهای پرپیچ و خم و نیز برای رانندگانی که همواره مشکل خواب آلودگی در حین رانندگی دارند، توصیه نمی‌شود.
اجزای سیستم کروز کنترل:
سیستم كروز كنترل از سه قسمت اصلی تشكیل شده است:
۱. واحد كنترل الكترونیكی (ECU):
در واقع قلب سیستم را تشكیل می‌دهد و با پردازش اطلاعات ورودی، سیگنال‌های خروجی مناسب را ایجاد می‌كند.
۲. واحد فرمان (Command Module):
به راننده این امكان را می‌دهد كه فرمان‌های لازم جهت تثبیت سرعت، افزایش یا كاهش سرعت و ... را به سیستم وارد كند.
۳. عملگر (Actuator):
به‌عنوان خروجی اصلی، میزان باز و بسته شدن دریچه گاز را كنترل می‌كند.
چگونگی كار با سیستم كروز كنترل:
شاید دکمه‌های Set/Accel ،Resume ،On/Off و Decelerate/Coast را روی ابزار کروز کنترل دیده باشید. محل قرارگیری این دکمه‌ها بسته به کارخانه سازنده خودرو، متفاوت است.
به‌طور مثال، در برخی خودروهای آمریکایی، دکمه‌های کروز کنترل بر روی فرمان و در برخی دیگر، بر روی دسته راهنما، دسته برف پاک‌کن، و یا به شکل دسته جداگانه‌ای پشت فرمان، زیر دسته راهنما، یا برف پاک‌کن قرار دارند. اکنون باید دید که هر یک از این دکمه‌ها چه عملکردی از خود نشان می‌دهند.
دکمه On/OFF:
از آن‌جاکه سیستم کروز کنترل در اغلب خودروها به‌طور همیشگی فعال نیست، از این دکمه برای فعال‌سازی آن استفاده می‌شود.
دکمه Set/Accel:
پس از فعال‌سازی این ابزار، ابتدا باید با پدال گاز، سرعت خودرو را به میزان موردنظر افزایش دهید و سپس با فشار دادن دکمه Set، این سرعت را برای خودرو ثابت نگه دارید. از دکمه Accel که مخفف Accelerate و به معنای افزایش سرعت خودرو می‌باشد، برای افزایش سرعت خودرو به میزان یک کیلومتربرساعت در هر بار فشار دادن، استفاده می‌شود. پس از افزایش سرعت از این طریق، این سرعت به عنوان سرعت ثابت خودرو در نظر گرفته شده و جایگزین سرعت ثابت قبلی می‌شود.
دکمه Resume:
از این دکمه زمانی استفاده می‌کنیم که کروز کنترل را قبلاً از مدار خارج کرده باشیم و حال می‌خواهیم آن‌را مجدداً فعال کنیم. اگر به خاطر داشته باشید، کروز کنترل در حین فشار دادن پدال‌های ترمز (در خودروهای دنده اتوماتیک) یا کلاچ (در خودروهای دنده دستی) از مدار خارج می‌شود. با استفاده از این دکمه می‌توان سرعت ثابت قبلی را از حافظه فراخوانی و فعال کرد.
دکمه Decelerate/Coast:
این دکمه در واقع نقش معکوس دکمه Accel را ایفا می‌کند. به عبارتی، با فشار دادن این دکمه می‌توان سرعت خودرو را کاهش داد و آن‌را ثابت کرد.
دکمه Cancel:
برخی شرکت‌های خودروسازی به‌منظور خارج کردن موقتی کروز کنترل از مدار، این دکمه را درنظر گرفته‌اند. اما از آن‌جاکه با فشار دادن ترمز نیز می‌توان کروز کنترل را از مدار خارج کرد، در برخی خودروها این دکمه را نمی‌بینید.
مکانیسم فعال‌سازی کروز کنترل:
کروز کنترل در واقع با تنظیم دریچه گاز خودرو، سرعت خودرو را کنترل می‌کند. در خودروهای مجهز به سیستم کروز کنترل، به محض این‌که این سیستم فعال می‌شود، کنترل دریچه گاز از پدال گاز به این ابزار منتقل می‌شود و باز و بسته شدن دریچه گاز، تحت کنترل این ابزار در می‌آید.
مکانیسم فعال‌سازی ابزار کروز کنترل دو نوع است:
۱. فعال‌سازی از طریق مکانیسم وکیوم (Vacuum):
فعال سازی از طریق مکانیسم نوع وکیوم شباهت بسیار زیادی به عملکرد بوستر ترمز دارد و مانند پدال گاز، با سیم به دریچه گاز وصل می‌شود.
۲. فعال‌سازی از طریق مکانیسم الکتریکی (Electrical):
فعال‌سازی از طریق مکانیسم الکتریکی نیز شباهت زیادی به سیستم استپر (Stepper) موتور دارد و دریچه گاز خودرو را به‌طور الکتریکی کنترل می‌کند.
کروز کنترل هوشمند:
نسل جدید کروز کنترل با نام کروز کنترل هوشمند (Adaptive Cruise Control) قابلیت تشخیص فاصله با خودروی پیش رو را نیز دارد. این سیستم، مشابه کروز کنترل معمولی، سرعت خودرو را بر اساس سرعت مورد نظر راننده که تنظیم شده است، کنترل می‌کند. با این تفاوت که این سیستم از آن‌جاکه مجهز به حسگرهای خاصی می‌باشد، سرعت خودرو را با توجه به فاصله تا خودروی جلویی تنظیم می‌کند. ازاین رو، درصورتی که فاصله خودرو تا خودروی جلویی، به دلیل کاهش سرعت خودروی جلویی، از حد مجاز کمتر شود، سرعت خودرو به‌طور هوشمند از هدایت کروز کنترل خارج می‌شود و کاهش می‌یابد. این سیستم در حال حاضر بر روی برخی خودروهای لوکس و گران‌قیمت نصب شده است.
با توجه به این‌که کروز کنترل هوشمند در حقیقت چیزی فراتر از یک ثابت نگهدارنده سرعت است، با خیال راحت می‌توان سرعت خودرو را در حین رانندگی در بزرگراه‌ها تنظیم کرد و به رانندگی ادامه داد. همان‌طورکه اشاره شد، در این سیستم، از حسگرهای خاصی استفاده شده است که نسبت به هر نوع مانع یا خودرو جلویی حساس هستند و وجود آن‌ها را در مسیر تشخیص می‌دهند. بنابراین همان‌طورکه گفته شد، این سیستم در چنین شرایطی سرعت خودرو را کاهش می‌دهد و با عبور از مانع، مجدداً به سرعتی که راننده از قبل تنظیم کرده بود، باز می‌گردد.
